İlçemiz Hakkında
|
COĞRAFİ KONUMU
19 Mayıs; Samsun iline 33 km, Bafra ilçesine 17 km uzaklıkta, Samsun-Sinop Karayolu üzerindedir. İlçenin yüzölçümü 363 km2’dir. Samsun ile Bafra arasında Kızılırmak nehrinin oluşturduğu deltanın doğu ucunda yer alan ilçenin denizden yüksekliği 10 metredir.
İlçenin genel konumu ova durumundadır. Güneye doğru gidildikçe yükseklik artmaktadır. Doğusunda Samsun, batısında Bafra, kuzeyinde Karadeniz, güneyinde Samsun ve Bafra ile çevrilidir. En yüksek yeri 1224m yüksekliği ile ilçenin güneyinde bulunan Nebyan Dağındaki Sivri Tepe’dir. Engiz Çayı en meşhur akarsuyudur. Nebyan Dağı’ndan doğar ve 30 km’lik bir yatağı takip ederek Kumcağız-Engiz sınırından Karadeniz’e dökülür. Engiz Çayı üzerine baraj yapım çalışmaları başlamıştır.
19 Mayıs’ın Karadeniz’e 22,5 km’lik sahili (19 Mayıs Sahili 3,5 km, Dereköy Belde Sahili 7 km, Yörükler Belde Sahili 12 km) bulunmakta ve Kızılırmak Deltası içerisinde oluşan doğal Balık Göllerinin önemli bir kısmı da ilçe sınırları içinde yer almaktadır. Yıl içerisinde 323 kuş türünün görülebildiği “Kuş Cenneti” bu alan içerisindedir.
SOSYO-EKONOMİK YAPI
İlçede tarım, hayvancılık, balıkçılık ve turizm gelişmiş durumdadır. Tarım ürünleri arasında fındık, mısır, tütün önemli yer tutar. Balıkçılık denizden başka balık göllerinde de yapılmaktadır.
19 Mayıs ilçesinde cevizcilik ve arıcılık projeleri uygulanmaya konulmuş ve ekonomik açıdan önemli katkılar sağlayan faaliyetler haline gelmiştir.
Ayrıca yapılan el dokuması kilimler, çoraplar vb. eşyalar ilçe ekonomisinde küçük de olsa bir yer tutmaktadır.
Balık gölleri civarında yapılan hasır örücülüğü de ekonomik faaliyetler arasında sayılır. Bütün bunların yanında küçük sanayi sitesi bulunan ilçede özellikle bahçe tarımında kullanılan araç ve gereçler ile soba ve kuzine imalatı yapılmaktadır. Ayrıca İlçe Tarım Müdürlüğü destekli organik tarım faaliyetlerine de devam edilmektedir.
İlçenin Çandır köyünde sermaye ortaklığı ile kurulan SAMMEY Üretim Çiftliği meyvecilik üretiminde örnek teşkil etmektedir. Bu atılım ilçe ekonomisine de katkıda bulunmaktadır.
İlçede bulunan BAT Sigara Fabrikası sigara üretimi alanında ülkemizin, Ortadoğu ve Balkanların en modern ve büyük tesisidir.
İlçenin eşsiz bir sahile sahip olması turizm yönünden büyük avantaj sağlamaktadır. Kumcağız, Yörükler ve Engiz yöreleri ilkbaharla birlikte insanları misafir etmeye başlar. Yaz döneminde festivaller yapılır, Nebyan bölgesinde zirveye çıkılarak şenlikler düzenlenir.
İKLİMİ VE BİTKİ ÖRTÜSÜ
19 Mayıs ilçesinde Karadeniz iklimi hakimdir. İlçe merkezi göl ve deniz havasının etkisi altındadır. Yazlar serin, kışlar ılık ve yağışlı geçer. Sıcaklık eksi dereceye hemen hemen hiç düşmez. Ancak iç kesimlerde güneye doğru gidildikçe karasal iklimin etkisi görülür. Bilhassa Nebyan Dağı eteklerinde dört mevsimin bütün özellikleri yaşanmaktadır. Poyraz ve Lodos rüzgârları etkilidir. Karayel ve Gündoğusu rüzgârları da ilçeyi etkisi altına alarak iklim üzerinde önemli rol oynar.
Sahil ve ovalık kesimde meyvelikler göze çarpar. İlçe merkezindeki Kent Ormanları, sahildeki küçük koru, Galeriç Ormanları önemli alanlardır. Yükseklere doğru çıkıldıkça, özellikle Nebyan bölgesinde, kayın ormanları yaygınlaşmıştır. Deniz, göl ve orman manzarası insanı büyüleyen bir görünümdedir.
ULAŞIM
19 Mayıs ilçesi Samsun-Sinop Devlet karayolu üzerinde yer almaktadır. Bu nedenle ulaşım problemi yoktur. Samsun’a 33, Bafra’ya 17 km olan ilçeye, Samsun'dan ve Bafra’dan her gün, her saat araç bulmak mümkündür.
TARİHÎ, KÜLTÜREL DEĞERLER VE TURİZM
BELİRLİ GÜNLER
19 Mayıs ilçesinde her yıl Ağustos ayının ilk hafta sonu çok kalabalık kitlelerin katıldığı “19 Mayıs Belediyesi Kültür, Sanat ve Turizm Festivali” düzenlenmektedir. Bu festivalde ulusal sanatçılar konser vermekte, bisiklet gezileri gibi eğlenceli etkinlikler yapılmakta, her yıl yaklaşık 200 çocuk sünnet ettirilmektedir. İlçenin güneyindeki yüksek tepelikte yer alan Nebyan ormanlarında, özellikle Karadeniz kökenliler tarafından "Kadırga Şenlikleri" düzenlenir. Bu şenliklerde türküler, maniler söylenir, kemençe eşliğinde oyunlar oynanır.
FOLKLORİK DEĞERLER
Değişik bölgelerden buraya gelip yerleşen insanlar güzel bir mozaik oluşturmuşlardır. Bu nedenle ilçede kültürel öğeler çeşitlilik gösterir. Rumeli'den, Kafkasya'dan; Doğu Anadolu’dan, Doğu Karadeniz’den gelenler kısa sürede birbirleriyle kaynaşmış, kültür alışverişinde bulunmuş, kendi türkülerini ve oyunlarını yöreye taşımışlar ve onları kaynaştırmışlardır. Yörükler beldesinde dokunan kilim, çorap vb. gibi el işlerinde Oğuz Türklerinin geleneklerine ait motiflere rastlanılmaktadır.
YEMEKLER
İlçeye Alaçam'dan gelip yerleşenlerin “Keşkek”i ve “Patıl” ekmeği meşhurdur. Balkanlardan gelenlerin börekleri ile etli pilavı, oda sıcaklığında kurutulmuş et ve ciğer yemekleri, tarhana çorbası, özel fırında pişirilmiş somun ekmekleri ile günlük pişirilen saç ekmeği, yağlı gözlemesi meşhurdur. Yörükler Beldesinin “topalak (topalan)” yemeği meşhurdur. Yine mısır ekmeği, hamsili pilav, mıhlama, sütten yapılan acılı peynirli Long, Engiz ketesi ve ayranı tadılması gereken lezzetlerdendir.
KONAKLAMA
İlçede otel bulunmamaktadır. Sahil kenarında mülkiyeti 19 Mayıs Belediyesine ait; fakat özel şahıslarca işletilen prefabrik konutlar ve çadır kurma alanları mevcuttur. Çam ormanın hemen yanında, denize 200m uzaklıktaki prefabrik konutlar 160 yatak kapasiteli olup 24 saat sıcak su, mutfak, banyo ve diğer müştemilatı ile hizmet vermektedir. Nebyan Bölgesi’nde dinlenme ve yeme-içme hizmetleri veren 3 adet alabalık tesisi bulunmaktadır. Bu tesislerin yanında çadır kurma alanları mevcuttur.
TARİHİ DEĞERLER
YÖRÜKLER TÜMÜLÜSÜ (HIZIR-İLYAS HÖYÜĞÜ)
Yörükler beldesinde olup, halen mezarlık olarak kullanılmaktadır. Tatlıelma Mahallesinde yer alan ve üzerinde seramik parçalarına rastlanan höyükte, Roma ve Geç-Antik Çağı izleri tespit edilmiştir.
DAĞKÖY TÜMÜLÜSÜ
Dağköy bölgesinde bulunan tümülüs, yakın zamanda kaçak olarak yapılan bir kazı sonucu ortaya çıkarılmıştır. Roma Dönemi kültürünü yansıttığı söylenmektedir.
KÖFTEROĞLU TÜMÜLÜSÜ
Çetirlipınar köyünde bulunmaktadır.
YÖRÜKLER HAMAMI
Yörükler beldesinde Fevzi Çakmak Mahallesi’nde yer alan hamamın kitabesi günümüze ulaşamadığından yapım tarihi kesinlik kazanmamıştır. Bir rivayete göre Roma ve Cenevizliler dönemine ait olduğu, diğer bir rivayete göre Hamamcızadeler tarafından yaptırılmış 19. yy Osmanlı eseri olduğu söylenmektedir.
Çevresinde büyük bir yerleşim yeri olmaması ve kırsal alanda yapılmış olması ilgi çeken özelliğidir. Avrupa’nın büyük şehirlerinde hatta şatolarında bile banyo kültürü bulunmazken bu dönemde temizlik anlayışının ve müesseselerinin Türk diyarlarında köylere kadar yerleşmiş olması dikkate şayan bir konudur. Hamam, moloz ve kesme taş ile yer yer tuğladan yapılmıştır.
Duvarlarında su künklerine rastlanmaktadır. İçerisinde çeşitli resim ve figürler bulunan, soğukluk, ılıklık ve sıcaklık bölümlerinden meydana gelen hamamın bir çok bölümü yıkık durumdadır. Bu nedenle bakım ve onarımı yapılarak koruma altına alınması gerekmektedir.
YÖRÜKLER TAŞ KÖPRÜ
Yörükler beldesinin Kalaba Mahallesindeki taş köprü 19. yy Osmanlı eserlerindendir. Taş malzemeyle yapılmış olan köprünün önemli bir kısmı toprak altında kalmıştır. Basık kemerli, tek gözlü, düzgün kesme taştan yapılmıştır. Küçük boyutlu köprünün bazı bölümlerinde sonradan tuğla malzeme ile kullanılarak onarımlar yapılmıştır.
Ancak ayaklarının büyük kısmı toprak altında kalmıştır. Bu nedenle en kısa zamanda korunma altına alınması ve gerekli çevre düzenlemelerinin yapılması gerekmektedir.
FINDIKLI TAŞ KÖPRÜ
Fındıklı köyü girişinde bulunan, kesme taşlardan inşa edilmiş, Rumlardan kalma tarihi bir köprüdür. Mevcut köprü yeni bir köprü ile bütünleştirilerek tarihi dokusu korunmaktadır.
ŞEYH BEYK (ŞAHBEY) TÜRBESİ
Orta Asya'dan ilçeye göç eden Türkmenler döneminde yapıldığı kaydedilmiştir. Sayısız Anadolu evliyalarından biri olduğu ifade edilen Şeyh Beyk’in türbesi, yakın zamanda hayırsever bir vatandaşın katkılarıyla restore edilmiştir.
AHŞAP CAMİİ
Ahşap inşa tekniği kullanılarak tamamen ahşap malzemeden yapılan camii Fatih Caddesi üzerinde yer almaktadır. Mezarlık alanında bir bahçe içinde yer alan ve tek katlı olarak inşa edilen ahşap cami büyük kalaslar üzerine oturtulmuştur.
19. yy’da yapıldığı sanılan ve hiçbir süslemenin bulunmadığı camii viran bir vaziyetteyken 19 Mayıs Belediyesi tarafından restore edilmiştir.
|
